---

اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام معدن علمی هستند متصل به خدا. این نگاران به مکتب نرفته مجرای فیضی اند که از خداوند متعال تا بندگان او در جریان است. علوم و معارف هم بخشی از این فیض بی منتهاست که بعد از سیراب کردن جان آن جانان از لب و قلم پاک آنها نصیب تشنگان آن معارف می شود.

---

روایاتی که از آن انسانهای پاک و وارسته به ما رسیده ؛ گنجی است که جز اندکی هنوز در گنجینه های کتاب و کتابخانه ها مانده است و به مردم عرضه نشده که امید است به برکت این نظام اسلامی و تلاشهای بیش از پیش حوزویان و دانشگاهیان این مهم به ثمر برسد.

بخشی از گنجینه روایات ما، سخنان و نامه هایی است که از امام رضا علیه السلام به ارث رسیده است. در این نوشتار، چند روایت از آن حضرت که دارای مضامین آموزشی و توصیه ای هستند را گلچین کرده و به علاقه مندان به کلام وحی تقدیم می‌داریم.

 

وسیله ای برای تقرب به خدا و افزایش علم و فهم

حسین بن عبد اللَّه نقل می کند: پدرم نامه ای به امام رضا علیه السلام نوشت که متن آن این بود:

فدایت شوم ؛ سن من بالا رفته و ناتوان شده ام و از انجام بسیاری از کارهایی که می کرده ام در مانده ام. دوست دارم سخنی به من بیاموزی که با آن به خدا نزدیک شوم و نیز فهم و علم مرا نیز افزایش دهد. فأحبّ- جعلت فداک- أن تعلّمنی کلاماً یقرّبنی من ربّی و یزیدنی فهماً و علماً.

امام رضا علیه السلام برای او نوشت:

نامه ای برایت فرستادم آن را بخوان و ذره ذره آن را درک کن ؛ چرا که در آن برای هر کس که خدا اراده شفایش را کرده شفا هست و برای هر کس که خدا اراده هدایتش را کرده هدایت هست ؛ پس فراوان این ذکر را بگو:

بِسمِ اللَّهِ الرَّحمنِ الرَّحیمِ، لا حَولَ وَ لا قُوَّهَ إِلّا بِاللَّهِ العَلیِّ العَظیمِ. [۱]

 

در دنیا و آخرت همراه با اهل بیت

اسماعیل بن سهل می گوید: به امام رضا علیه السلام عرض کردم: به من دعایی بیاموزید که هر گاه آن را خواندم در دنیا و آخرت با شما باشم. علّمنی دعاءً إذا أنا قلته کنت‏ معکم فی الدّنیا و الآخره.

امام رضا علیه السلام برایم نوشت:

أَکثِر تِلاوَهَ إِنَّا أَنزَلناهُ، وَ رَطِّب شَفَتَیکَ بِالاستِغفارِ. [۲] سوره قدر را فراوان بخوان و لبانت را با استغفار با طراوت نگه دار (نگذار که لبت از استغفار خشک شود).

دعایی برای درخواست حاجت

حسین بن سعید می گوید: به امام رضا علیه السلام عرض کردم به من دعایی بیاموزید. فرمود [اینگونه بگو]:

اللَّهُمَّ إنِّی أسأَلُکَ بِوَجهِکَ الکَریمِ وَ اسمِکَ العَظیمِ وَ بِعِزَّتِکَ الَّتی لا تُرَامُ وَ بِقُدرَتِک‏ الَّتی لا یَمتَنِعُ مِنها شی‏ءٌ و بعد آنچه را می خواهی که خداوند برایت انجام دهد بر زبان جاری کن.

همین شخص می گوید: امام رضا علیه السلام با خط مبارک خود نوشته ای به من داد که متنش این بود:

بگو: یا مَن عَلا فَقَهَرَ وَ بَطَنَ فَخَبَرَ یا مَن مَلَکَ فَقَدَرَ وَ یا مَن یُحیِی المَوتى وَ هوَ عَلى کُلِّ شَی‏ءٍ قَدیرٌ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ

و بعد آنچه می خواهی از خداوند بخواه.

سپس بگو: یا لا إِله إِلَّا اللَّهُ اِرحَمنِی بِحَقِّ لا إِله إِلَّا اللَّهُ اِرحَمنِی. [۳]

 

امور به دست خداوند است

موسى بن عمر بن بزیع چنین نقل می کند:

من دو کنیز داشتم که هر دو باردار بودند. نامه‏اى به امام رضا علیه السلام نوشتم و این مطلب را به اطّلاع ایشان رساندم و از ایشان درخواست کردم که دعا کند خداوند متعال، فرزندان آن دو را پسر قرار دهد و آنها را به من ببخشد.

امام رضا علیه السلام برایم نوشتند:

«به خواست خداى متعال، دعا خواهم کرد». سپس نامه دیگرى به من نوشتند که متن آن چنین بود: «به نام خداوند بخشاینده مهربان. خداوند با رحمت خویش، ما و تو را در دنیا و آخرت، در نیکوترین عافیت (آسایش)، نگه بدارد!

الأُمورُ بِیَدِ اللَّهِ عزّ و جلّ یَمضی فیها مَقادیرَهُ عَلى ما یُحِبُّ ؛ کارها همه به دست خداوند متعال است و او تقدیرات خود را آن طور که دوست دارد در آنها جارى مى‏سازد. به خواست خداوند متعال، یک پسر و یک دختر برایت متولّد خواهد شد. نام پسر را محمّد بگذار و نام دختر را فاطمه. إن شاء اللّه، مبارک باشد!»

همان گونه که امام علیه السلام فرموده بود، یک پسر و یک دختر برایم متولّد شد. [۴]

 

آیا فقر بهانه کنترل جمعیت است

بکر بن صالح نقل می کند: به امام رضا علیه السلام [۵] اینگونه نوشتم که: «من، پنج سال است که از فرزنددار شدن، خوددارى کرده‏ام و این، بدان جهت است که همسرم راضی نیست و مى‏گوید: به خاطر کمىِ مال، پرورش آنان براى من سخت است.

نظر شما چیست؟

امام علیه‏السلام در پاسخ من نوشتند:

اطلُبِ الوَلَدَ، فَإِنَّ اللَّه یَرزُقُهُم ؛ فرزند بخواه؛ چرا که خداوند متعال روزىِ آنان را مى‏دهد. [۶]

توضیح: رزق که اعم از مادی و معنوی است هم شامل نیازهای جسمی فرزند مانند خوراک و پوشاک است و هم شامل نیازهای معنوی او مانند تربیت. حضرت در یک جمله کوتاه به او و دیگرانی که مانند همسر این مرد می اندیشند یادآور می‌شود که رزق هر کس به شکل جداگانه ای به او داده خواهد شد. بنابراین جای هیچ نگرانی و دلواپسی از این ناحیه وجود ندارد و افراد این قبیل امور را بهانه قرار ندهند.

 

پی نوشت:

۱٫       تفسیر فرات، ص ۲۸۳٫

۲٫       الدعوات، ص ۴۹٫

۳٫       کافی ۲/۵۶۱٫

۴٫       عیون أخبار الرّضا علیه السلام ۲/۲۸۱٫

۵٫       در کافی مرحوم کلینی« أَبِی الْحَسَنِ ‏» آمده است که منظور امام کاظم علیه السلام است؛ اما در مکارم الاخلاق مرحوم طبرسی « أَبِی الْحَسَنِ الثَّانِی‏ » آمده است که در این صورت منظور امام رضا علیه السلام خواهد بود.

۶٫       مکارم الأخلاق ۱/۴۸۰٫