پايگاه اطلاع رساني دفتر امام جمعه گلپايگان
قسمت اول: انتخاب مشاوران
اسلام و به گزینی
زندگی مجموعه ای است از انتخاب‌ها و بهترین زندگی همیشه از دل زیباترین انتخاب‌ها میروید.خوشبخت‌ترین انسانها کسانی هستند که همواره بر سر دو راهی ها بهترین ها و زیباترین ها را بر می گزینند اما نکته اینجاست که انتخاب زیباترین ها نیز، کار چندان سهلی نیست. خصوصا” در آشفته بازار مکاره گی که زشت‌ترین ها با ظاهری آراسته و فریبا عرضه میشوند.
به راستی برای تشخیص یک انتخاب زیبا و مطمئن راهی هست؟
آیا در اسلام که آئینی همسو با عقل و فطرت آدمی است و بر بنیاد قدسی ترین رهیافت‌های نظری وعملی استوار گردیده است، می توان نشانه هایی را جست تا در گذر از دوراهی های دغدغه و تحیر به سلامت عبور کرد.
تردیدی نیست که در مجموعه آموزه های دینی ما که از آیات و روایات و سیره ی کامل ترین انسان ها اشراب شده است، اصول روشنی را می توان یافت که عمل به آن ها، تضمین کننده سعادت و خوشبختی فردی واجتماعی است.این اصول کدامند؟
در پاسخ به این پرسش اینک نخستین موضوع از مجموعه «اسلام و به گزینی » را که با توجه به شرایط خاص سیاسی و اجتماعی انتخاب شده است تقدیم خوانندگان محترم می کنیم.
«انتخاب مشاوران »
اصل مشاوره یکی از اصول مورد تأکید و توصیه ی اسلام در مسائل فردی و اجتماعی است. آیات متعددی ازقرآن کریم ، پیامبر گرامی اسلام و مسلمانان را به همفکری و مشورت در امور فرا می خواند که از جمله این آیات، آیه شریفه «و امرهم شوری بینهم» و آیه «و شاورهم فی الامر» است که این توصیه ها هم مبنای عقلی دارد و هم پایه عقلایی و عرفی . مهمترین فلسفه این توصیه ها بالا رفتن ضریب اطمینان وکاهش درصد خطاپذیری است .
امیرالمؤمنین علی (ع ) می فرماید :
«من استقبل وجوه الاراء عرف مواقع الخطاء(۱)»
امرهم شوری برای این بود
کز تشاور سهو و کژ کمتر رود
این خردها چون مصابیح انورست
بیست مصباح از یکی روشن ترست(۲)
مشورت ادراک و هشیاری دهد
عقلها مر عقل را یاری دهد(۳)
علاوه بر اینکه شرکت دادن مردم در مسائل سیاسی و اجتماعی و کلیه امور مربوط به آنها در قالب‌های مختلف از جمله شوراها می تواند مهمترین پشتوانه هر نظامی باشد، همانگونه که امیرالمؤمنین علی (ع)می فرماید: «لیست مظاهره اوثق من المشاوره (۴)»؛ هیچ پشتیبانی محکم تر و مطمئن تر از مشورت نیست.
از این رو در قانون اساسی جمهوری اسلامی ، مجلس شورای اسلامی یکی از ارکان تصمیم گیری واداره امور کشور شمرده شده است(۵) تا منتخبین امین و کارشناس ملت، در سایه مشورت و همفکری، جامعه را در راه رسیدن به روابط و مناسبات عادلانه هرچه بهتر و سریعتر مدد رسانند.
ویژگی های نمایندگان
همانگونه که از لابلای مطالب دانسته شد پارلمان یا مجلس شورا در نظام اسلامی سابقه ای بس دراز به بلندای تاریخ اسلام دارد هر چند شکل فعلی آن پدیده ای تازه و نوین است. به هر حال به دلیل سابقه این نهاد و اهتمام فوق العاده اسلام به آن ، خصوصیات و ویژگی هایی نیز در روایات و سخنان پیشوایان ما برای نمایندگان و کسانی که به عنوان مشاور و اهل حل و عقد برگزیده می شوند، ذکر شده که به برخی از آنها اشاره می کنیم.
۱- فرهیخته و صاحب را‡ی باشد
تعیین مشاوران عالم ، آگاه و صاحب نظر میتواند گره های فرو بسته را باز کند و در شرایط سخت ودشوار جامعه افقی روشن را فرا روی انسان و جامعه نهد از این رو امیرالمؤمنینعلی(ع) فرمودند:
«من شاور ذوی الالباب دل علی الصواب(۶)»; هر کس با صاحبان خرد و اندیشه مشورت کند به آن چه درست است رهنمون می گردد.
۲- پارسا و خداترس باشد
دومین ویژگی یک نماینده که به عنوان مشاور در مجلس شورای اسلامی حاضر می شود، خشیت وخداترسی است.منتخبان بی تقوا در معرض آفات بسیاری قرار دارند که کمترین آنها سوء استفاده ازحسن اعتماد و خیانت به آرمان های نظام و موکلین آنهاست لذا امام صادق (ع ) میفرماید: «شاور فی امرک الذین یخشون الله عزوجل»؛ در کار خود با کسانی مشورت کن که از خداوند می ترسند
۳- دارای حسن سابقه و به امانت‌داری شهره باشند
یکی دیگر از مهمترین ملاک‌های مطرح شده در روایات، برای واگذاری مسؤولیت‌ها، نگاه کنجکاوانه به پیشینه فردی و اجتماعی اشخاص است. علی(ع) در نامه خود به مالک اشتر می نویسد:
«فاعمد لاحسنهم کان فی العامه اثرا” و اعرفهم بالامانه وجها” فان ذلک دلیل علی نصیحتک لله و لمن ولیت امره (۷)»؛ بر کسانی اعتماد کن که از خود در میان انبوه مردم خاطره هایی زیباتر به یادگار گذاشته اند و به امانت‌شهره ترند، که این باریک بینی ، خیرخواهی تو را برای خدا و ولیت به اثبات می رساند.
۴- از اشرافی گری و تجمل گرایی گریزان باشد
اشخاص آلوده به دنیا پای بندی به تعهداتشان تا آنجاست که با دنیای آنها تعارض پیدا نکند. مقتدای شیعیان در نامه ای به منذر بن جارود عبدی که سر در آخور بیت‌المال برده بود و سخت به تیمار خویش‌و خویشاوندانش می اندیشید نوشت:
«من کان بصفتک، فلیس باهل ان سد به ثغر او ینفذ به اثر او یعلی له قدر او یشرک فی امانه او یؤمن علی خیانه(۸)»؛ کسی چون تو شایسته آن نیست که روزنه های نفوذ دشمن با وجود او سد شود قانونی به اجرا درآورد، منزلتی والا بیابد در امانتی شریک شود و یا از ارتکاب هر خیانتی مصون انگاشته شود»
پی نوشت‌ها:
۱٫ نهج البلاغه،حکمت۱۷۲،الکافی، ج ۸، ص۲۲.
۲٫ مثنوی معنوی ، دفتر اول ، ج ۱، ص ۱۸۶.
۳٫ همان ، ص ۶۵.
۴٫ نهج البلاغه ، حکمت ۱۱۳.
۵٫ قانون اساسی جمهوری اسلامی ، اصل هفتم.
۶٫ بحارالانوار،ج ۷۷، ص ۴۲۲ و الارشاد، ص۱۵۸
۷٫ نهج البلاغه ، نامه ۵۳.
۸٫ نهج البلاغه ، نامه ۷۲.