عبدالله بن امیرالمؤمنین علیه السلام

«عباس» چون کثرت کشتار اهل‌بیت را مشاهده کرد، برادران پدری و مادری خویش را فراخواند: «ای «عبدالله»! «عثمان»! و ای «جعفر»! ای فرزندان مادرم! پیش آیید تا خیرخواهی شما برای خدا و رسولش را ببینم.»(۱)

نام «عبدالله بن علی بن ابیطالب»، «محمد کوچک» یا «عبدالله» بوده است. مادرشان فاطمه «ام‌البنین» بوده است. او در حدود هشت سال پس از برادرش عباس به دنیا آمد. با پدر، شش سال، با برادرش امام مجتبی علیه السلام شانزده سال، و با برادرش حسین (علیه السلام) بیست و پنج سال بود.

تاریخ‌نگاران گفته‌اند: اصحاب امام حسین (علیه السلام) و عده‌ای از اهل بیت امام به شهادت رسیده بودند. حضرت ابوالفضل (علیه السلام) برادران خویش را از بزرگ به کوچک مورد خطاب قرار داد و فرمود: «تَقَدّموا؛ پیشی بگیرید.» او نخست نظری به سوی «عبدالله» انداخت؛ عبدالله (علیه السلام) از دو برادرش «عثمان» و «جعفر» بزرگتر بود(۲)؛ گفت: «تقدّم بین یدیّ حتّی اراک و احتسبک، فانّه لا ولدٌ لک؛ ای برادر! گام پیش نه، تا تو را (در راه خداوند) شهید ببینم و بردباری و صبر بر این پیشامد را به حساب خداوند بگذارم؛ (۳) زیرا تو فرزندی نداری.»(۴)

شعار حماسی عبدالله

«عبدالله» پس از درخواست برادر ارشد خود – قمر بنی‌هاشم- به میدان گام نهاد و در برابر دیدگان او همراه دیگر برادران با دشمن پیکار کرد تا به شهادت رسید.(۵) او با شمشیری آخته قدم پیش نهاده بود و اینگونه رجز می‌خواند:

«انا ابن ذی النجده و الافضال                     ذاک علیٌّ الخیرُ فَی الافعال

سیف رسول الله ذوالنکّال                      فی کلّ یومٍ ظاهر الاهوال؛(۶)

من پسر صاحب افتخار و شرافتم، آن علی است که در رفتار از همه بهتر است؛

او شمشیر رسول خدا و هنگام بروز گرفتاری، محافظ اوست.»

نحوه شهادت عبدالله

عبدالله (علیه السلام) در آن روز و در معرکه جنگ، بر دشمن بسیار سخت گرفته بود. عاقبت به دست هانی بن ثبیت حضرمی به شهادت رسید.(۷)

در زیارت ناحیه مقدسه آمده: «السلام علی عبدالله بن امیرالمؤمنین مبلی البلاء و المنادی بالولاء فی عرصه کربلاء المضروب مقبلاً و مدبراً؛ سلام و درود بر عبدالله فرزند امیرالمؤمنین. آن گرفتار به بلا و آزمایش، او که فریادگر ولایت (اهل البیت) در کربلا بود، همان که از هر طرف دشمن او را محاصره کرد.»

سپس قاتل او «هانی بن ثبیت حضرمی» نفرین شده است.(۸) او با ضربه‌ای به فرق عبدالله نواخت و عبدالله به شهادت رسید.(۹)

پی‌نوشت‌ها:

۱- مقاتل الطالبیین، ص ۸۲٫

۲- ابصار العین، ص ۶۷٫

۳- مقاتل الطالبیین، ص ۸۲٫

۴- ابصار العین، ص ۶۷٫

۵- مقتل الحسین علیه السلام مقرم، ص ۳۳۴٫

۶- ابصار العین، ص ۸۶؛ مناقب آل ابیطالب، ج ۴، ص ۱۰۷٫

۷- مقاتل الطالبیین، ص ۸۲؛ مناقب آل ابیطالب، ج ۴، ص ۱۰۷؛ تاریخ الامم و الملوک، ج ۵،  ص ۴۴۹ و ۴۴۸٫

۸- اقبال الاعمال، ج ۳، ص ۷۴٫

۹- ابصار العین، ص ۶۸٫

برگرفته از کتاب یاران شیدای حسین بن علی علیهماالسلام، استاد مرتضی آقا تهرانی