پايگاه اطلاع رساني دفتر امام جمعه گلپايگان
پیامبر همیشه نگران دین خدا و امت خود بوده‌اند, لذا درباره علی(ع) از هیچ کوششی فروگذار نبود. او خود
می‌دانست, بعد از وفاتش چه رفتاری با علی خواهند داشت. از اینرو همیشه تذکراتی را می‌دادو همیشه به پیمان
خود در «یوم الاِنذار» پایدار بود و به اَنحاء مختلف علی را به مردم معرفی می‌کرد.
پیامبر(ص) می‌فرمود:
ای علی, تو مظلومِ بعد از من هستی, بنابراین وای بر کسی که به تو ظلم کرده و با تو دشمنی کند و بهشت گوارای آنکه تو را پیروی کرده و دیگری را بر تو ترجیح ندهد.
ای علی بعد از من تو (با دشمنان) می‌جنگی, بنابراین وای بر کسی که علیه تو جنگ کند و بهشت‌گوارای آنکه در یاری تو بجنگد.
ای علی تو کسی هستی که با کلام من سخن گفته و بعد از من با زبان من تکلم می‌کنی, پس وای برآنکه سخن
تو را نپذیرد و بهشت گوارای آنکه کلام تو را بپذیرد.
ای علی, بعد از من تو سرور این امت و امام و جانشین – من – بر آنها هستی. هر که از تو جدا شود درقیامت از
من جدا خواهد بود و هر که به تو بپیوندد در قیامت با من خواهد بود.
ای علی تو اولین کسی هستی که به من ایمان آورده و مرا تصدیق کرد. تو اولین کسی هستی که مرا درکارهایم
یاری کرده و همراه من با دشمنانم مبارزه کرد. تو اولین کسی هستی که با من نماز گزاردی حال‌آنکه مردم در
غفلت و نادانی بسر می‌بردند.
از دیگر ویژگی‌های علی(ع) که با جانشینی پیامبر مرتبط بوده و از هنجارهایی است که پیامبر تأکید فراوانی بر
درونی کردن آنها داشته‌اند, راستگویی و تمیز میان حق و باطل است که به پیروی از حق و ترک باطل منجر
می‌شود.
پیامبر(ص) درباره علی (ع) می‌فرماید:
او صدیق اکبر- بزرگترین راستگو- و فاروقی است که میان حق و باطل جدایی می‌افکند.
هر که او را دوست بدارد خدا را دوست داشته و هر که با او کینه بورزد خدا با او کینه دارد و هر که بااو مخالفت
کند, خداوند نابودش سازد.
دو سبط امت من, حسن و حسین از (نسل) او است. آن دو فرزندان من هستند. امامان هدایت از(نسل) حسین
است که خداوند علم و فهم مرا به آنان عنایت کرده است. پس آنان را ولی خود بدانید وهیچ غیر آنان را دوست نگیرید که خشم خداوند بر شما حلال خواهد شد و هر که خشم خداوند بر اوحلال شود, همانا نابود می‌شود و
زندگی دنیا هیچ نیست مگر کالای فریب. درود بر محمد و آل پاک او.
ویژگی‌های علی در این روایت عبارتند از:
۱- بزرگترین راستگویان.
۲- کسی که از همه بیشتر میان حق و باطل تمیز می‌دهد.
۳- دوستی علی دوستی با خدا و کینه با علی کینه باخداست. خدا،دوستان علی را دوست داشته و نسبت به دشمنان علی کینه داشته و نابودشان‌می‌سازد.
۴- نسل پیامبر از طریق علی(ع) باقی است.
۵- علم و فهم پیامبر در میان نسل علی(ع) بخصوص فرزندان حسین(ع) جاری است.
۶- باید فرزندان پیامبر را ولی خود دانست و دوستی غیر آنان را نپذیرفت.
۸- ممکن است در دوستی غیر آل محمد, دنیا نهفته باشد ولی این دنیا فریبی بیش نبوده ونابود شدنی است.
خلاصه اینکه: علی و فرزندان او که فرزندان پیامبرند, اسوه راستگویی, حق‌خواهی و باطل‌ستیزی‌بوده و باید به آنان روی آورد و از غیر آنان تبری جست که هدایت در تبعیت و دوستی آنان و نابودی در پیروی غیر آنان و
دشمنی با آنان است.
در روایتی دیگر نیز پیامبر به این دو وجهه صدیق -راستگو- بودن و فاروق -تمیزدهنده میان حق وباطل- بودن ایشان اشاره داشته می‌فرماید:
هر امتی صدیق و فاروقی دارد و صدیق و فاروق این امت, علی بن ابی طالب است. او کشتی نجات‌این امت است.
او یوشَع, شَمعون و ذوالقرنین این امت است.
ای مردم, علی خلیفه خداوند و خلیفه بعد از من بر شما است. همانا او امیر مؤمنان و بهترین اوصیاء است. هر که با او به نزاع برخیزد, با من نزاع کرده و هر که به او ستم کند بر من ستم روا داشته است. هرکه بر او چیره شود بر من چیره شده و هر که به او نیکی کند به من نیکی کرده و هر که به او جفا کند بر من جفا کرده و هر که با او دشمنی کند با من دشمنی کرده است. هر که او را دوست بدارد, مرا دوست‌داشته, زیرا او برادر و وزیر من است. او از خاک من خلق شده است و من و او از نور واحدی هستیم.
در این روایت علاوه بر صدیق بودن و فاروق بودن ایشان – که از لوازم جانشینی پیامبر است – پیامبرایشان را به کشتی نجات امت تشبیه کرده‌اند. کشتی نجات وقتی به کار می‌آید که انسان در میان تلاطم وطوفان‌های فکری
گرفتار شده و در حال غرق شدن باشد, در این صورت باید انسان دست‌آویزی داشته‌باشد اطمینان‌بخش, که او را از آن تلاطم نجات داده و به ساحل امن و آرامش برساند و در آنجا نیز او به راحتی بتواند فرود آید.
گویا فقط عظمت علی است که تاب تحمل توفان‌ها را دارد و در گرداب حوادث خرد نمی‌شود. همه‌چشم‌ها باید به علی دوخته شود, صداقت و راستی او را پیشه خود سازند و کم‌کم خود به زورق‌هایی تبدیل شوند که در اطراف کشتی است, هم جنس علی شده, دوستدار او بوده و همانند علی به نجات‌دیگران همت گزینند. از اینرو دائمأ پیامبر افراد را متوجه علی ساخته و همه تعبیرات نجات‌بخش را به‌ایشان مستند می‌سازند.
در روایتی دیگر پیامبر می‌فرماید: ای علی, تو حجت خدا و در رسیدن به خداوند هستی, تو تنها راهی هستی که به خداوند متصل‌می‌شود. تو نَبَأ عظیم و صراط مستقیم – او- هستی, تو مثل اعلی هستی, ای علی تو امام مسلمانان و امیرمؤمنان, بهترین اوصیاء و سرور راستگویان هستی. ای علی تو فاروق اعظم و صدیق اکبر هستی. ای‌علی تو خلیفه من بر امت و قاضی دین من هستی. تو هستی که به وعده‌های من جامه عمل می‌پوشانی.
ای علی تو بعد از من مظلوم خواهی بود و همه از تو جدا شده و تو را تنها می‌گذارند. خداوند وحاضرین از امت خود را شاهد می‌گیرم که حزب تو حزب من و حزب من حزب خدا است و حزب دشمنان تو حزب شیطان است.
از فقرات آخر این حدیث می‌توان استفاده کرد که پیامبر همیشه نگران بعد از خود بوده‌اند, زیراپیامبر خود می‌دانستند که همه افرادی که از ایشان استقبال کرده و به ایشان تسلیم شده‌اند سطح باورهایشان یکسان نبوده است.
آنکه مستقیمأ تحت تربیت و کنترل پیامبر بوده, علی بوده است ولی‌دیگران یا تربیتشان غیرمستقیم بوده و یا تحت نظارت شدید نبوده‌اند که باورها، ارزش‌ها, هنجارهایشان با پیامبر مطابقت کامل داشته باشد.
با دقت در روایت ذکر شده, به دو مطلب مهم پی خواهیم برد:
۱- علی(ع) اولین مرد مسلمان است.
۲- اول مردی که در آن جمع به پیامبر ایمان بیاورد, جانشین پیامبر است.
مطلب اول آنقدر مهم است که در بسیاری از موارد موجب غفلت مطلب دوم می‌شود و مطلب دوم را به اصطلاح
تحت الشعاع خود قرار داده است. لذا در روایات فراوانی که بعدأ خواهد آمد به‌ویژگی‌هایی از علی(ع) برمی‌خوریم,
که این ویژگی‌ها اختصاص به جانشین پیامبر دارد, مانند صدیق‌اکبر بودن و فاروق بودن. در بعضی از آن روایات نیز به جانشینی ایشان از پیامبر تصریح شده است. شیوه برخورد پیامبر(ص) با امور نیز به گونه‌ای بوده است که
نشانگر تثبیت موقعیت علی(ع) بوده‌اند, موقعیتی که علی(ع) نیز شایستگی خود را برای برعهده داشتن آن به اثبات رسانده بود.
