پايگاه اطلاع رساني دفتر امام جمعه گلپايگان
مناظره علمی امام صادق(علیه السلام) با ابوحنیفه
استاد درس خارج حوزه علمیه قم به یکی از مناظرات امام صادق(ع) با ابوحنیفه اشاره کرد و گفت: «شخصی به نام ابن شبرمه همراه ابوحنیفه به محضر امام صادق(ع) رسیدند، امام(ع) خطاب به ابن شبرمه فرمود: کسی که همراه توست، چه کسی است؟ وی پاسخ داد: مردی است که در امر دین دارای بصیرت است. امام فرمود: شاید در امر، دین به رای خود قیاس می کند. آیا او همان کسی نیست که به قیاس معتقد است؟ او پاسخ داد: آری. امام رو به ابوحنیفه کرد و فرمود: نامت چیست؟ او پاسخ داد: نعمان. امام سوال کرد: ای نعمان! آیا هیچ سر خود را قیاس کرده ای؟ ابو حنیفه گفت: یابن رسول الله چگونه این قیاس را انجام دهم؟ امام فرمود: فکر نمی کنم هیچ بلد باشی، آیا می دانی چرا آب چشم، شور، ماده داخل گوش تلخ، جداره بینی، خنک و آب دهان شیرین و گواراست؟ ابوحنیفه حیران شد و از این مطالب اظهار بی اطلاعی کرد. امام سوال دیگری مطرح کرد و فرمود: آیا جمله ای سراغ داری که ابتدای آن کفر و انتهای آن ایمان باشد؟ ابوحنیفه پاسخ داد: نه. وقتی ابوحنیفه از پاسخ سوالات امام صادق عاجز شد، از امام خواست سرّ این امور را برای وی بازگوید.
امام صادق(ع) فرمود: پدرم از جدم رسول خدا(ص) مرا خبر داده است که خداوند متعال به فضل و کرم خود برای آدم این خصوصیات را قرار داده که آب چشم او شور است تا اگر چیزی در آن افتاد، آن را پس بزند؛ گوش ها را تلخ کرد تا اگر حشره ای در آن وارد شد به سمت مغز حرکت نکند. جداره بینی را بر اثر استنشاق هوا سرد کرد تا از فاسد شدن مغز جلوگیری شود و طعم دهان را شیرین و گوارا کرد تا انسان بتواند طعم غذاهای مختلف را درک کند. در ادامه ابوحنیفه از امام صادق سوال کرد: یابن رسول الله مرا از جمله ای که ابتدای آن کفر و انتهای آن ایمان است، آگاه کن. امام صادق فرمود: در جمله «لا اله الا الله» چون بنده می گوید «لااله»، نقض الوهیت کرده و کفر است و چون می گوید «الاالله» اثبات بعد از نفی است که ایمان است. بعد از اینکه این مناظره انجام شد، امام، ابوحنیفه را از عمل به قیاس نهی فرمود و گفتند پدرم از جدم رسول خدا مرا خبر داده که اول کسی که قیاس کرد، شیطان بود.»
امام صادق(ع) با استفاده ابزاری از مفاهیم قرآن برای مقاصد سیاسی مبارزه می کرد
او ادامه داد: امام صادق(ع) با علم امامت، برخورداری از استدلال قوی و آموزه های محکم مکتب عصمت و طهارت(ع)، باطل بودن افکار و عقاید مکاتب انحرافی را به رخشان کشید. در موارد بسیاری امام(ع) در برابر تحریف قرآن و استفاده ابزاری از مفاهیم این کتاب آسمانی برای مقاصد سیاسی، مبارزه جدی و از حریم قرآن کریم، دفاع جانانه ای کردند چرا که بنی امیه و بنی عباس در صدد رنگ و لعاب شرعی دادن به حکومت ستمگر خود و از بین بردن روح انقلاب و به خاموشی گرایاندن روح مقاومت در جان های امت اسلامی بودن و می خواستند مخالفان خود را مخالفان شرع و دین قلمداد کنند.
واعظ موسوی تصریح کرد: در زمان امام صادق(ع) در برخی آیات تصرفاتی شده بود و برخی آیات که در مورد مخالفان تشیع بود، به تشیع تفسیر شد و گاهی برداشت های غلطی عرضه می کردند که امام(ع) در این مورد فرمودند: «هرکس قرآن را تفسیر به رای کند، اگر تفسیرش صحیح باشد اجر و ثوابی ندارد و اگر غلط تفسیر کرده باشد، گناهش برگردن اوست.» این به معنای آن است که برداشت از مضامین عالیه قرآن باید با استفاده از آنچه اهل بیت(ع) فرموده اند، باشد و کسی حق تفسیر به رای را ندارد.
او در ادامه خاطرنشان کرد: امام صادق(ع) کاملا به تاثیر موج های انحراف فکری و سیاسی بر امت اسلام و میزان تاثیر آن بر فاسد کردن عقل و خرد مردم جامعه آگاهی دارند و از سوی دیگر، آثار سوء بازی های سیاسی امویان بر ایجاد زمینه های هماهنگ با طغیان، گرایش های الحادی و قبیله ای را به خوبی می شناسند که نتیجه این دو امر بی بند و باری و فساد اخلاقی است. در زمان امام صادق(ع) شعار ورع و پرهیزکاری، رنگ باخته و ارزش ها به ضد ارزش تبدیل شده بود و امت اسلامی از اخلاقی که رسول خدا به آن امر کرده بودند، خالی شد. در این مقطع امام صادق(ع) به عنوان نمونه اعلای اخلاق رسول اکرم(ص) با رعایت کامل همه ارزش ها، رشددهنده اخلاق والا میان امت اسلام بود و از سوی دیگر گرایش های نفسانی مخالفان را آشکار و علنی می کرد و خدمات شایسته ای از این طریق صورت می گرفت.
